In dit artikel deelt de VSI haar laatste inzichten over sprinklertanks. Na een inleiding wordt specifiek ingegaan op de alternatieven en op de mogelijkheden voor het verlengen van de levensduur van sprinklertanks.
Na het verschijnen van het TB67B in 2016 publiceerde de VSI eveneens informatie over sprinklertanks. Dat betrof de checklists en adviezen voor de C-controle. Bekijk deze publicaties op sprinkler.nl: https://sprinkler.nl/controle-en-onderhoudsregime-voor-waterreservoirs-tb67b.
Inleiding
Het bluswater van een sprinklerinstallatie kan uit verschillende bronnen komen. Traditioneel worden enkelvoudige geboute stalen watervoorraadtanks toegepast met een inhoud variërend van 300m3 tot wel 800m3 of meer. Door de invoering van het Technisch Bulletin TB67B ‘controle- en onderhoudsregime voor waterreservoirs’, wordt er vaker gekozen voor alternatieven, bijvoorbeeld tweevoudige watervoorraadtanks, andere coatings of liners of voor andere materialen zoals betonnen tanks.
Eisen aan sprinklertanks
Er gelden minimale kwaliteitseisen voor sprinklertanks, die voortkomen uit normen en regelgeving. Zo dienen sprinklertanks voorzien te zijn van een FM- of LPCB-keur. Maar uiteraard kan ook gekozen worden voor sprinklertanks met een hogere kwaliteit. Dat blijkt vaak economisch interessant, omdat de extra investering opweegt tegen de lagere integrale kosten tijdens de gehele levensduur (Total Cost of Ownership TCO).
De VSI realiseert zich dat de vraag over kwaliteit en keuzemogelijkheden, vaak niet terecht komt bij diegene die uiteindelijk verantwoordelijk is voor de kosten van het beheer en onderhoud. Tijdens de ontwerpfase zou dus niet alleen naar de initiële investering gekeken moeten worden.
De VSI-leden constateren dat sommige opdrachtgevers zich onvoldoende realiseren dat er onderscheid is tussen beheer en onderhoud. De opdrachtgever dient een beheerder aan te stellen die verantwoordelijk is voor de instandhouding van de sprinklerinstallatie. Het laten uitvoeren van preventief onderhoud is één van die zaken. Beheer is vooral belangrijk voor onderhoud aan onderdelen van sprinklerinstallaties dat niet jaarlijks nodig is, bijvoorbeeld groot onderhoud van sprinklertanks.
Keuze van bluswateropslag voor sprinklerinstallaties
Bij de selectie van sprinklertanks zijn er keuzes in samenstelling, uitvoering en kwaliteit. Traditioneel worden er enkelvoudige stalen watervoorraadtanks toegepast. Staal heeft zich door de jaren heen bewezen. Maar staal is gevoelig voor corrosie, wat grote invloed kan hebben op de levensduur van sprinklertanks. Om de stalen delen tegen corrosie te beschermen, kan een keuze worden gemaakt in verschillende combinaties van beschermingsmiddelen, zoals zinkoxide, bitumen of epoxy-coating, liner of het toepassen van andere materialen zoals roestvast staal. Traditioneel zijn de panelen van de sprinklertanks verzinkt staal.
Voorbeelden van andere uitvoeringen:
- Toepassen van 2 sprinklertanks
Het toepassen van twee kleinere in plaats van één grote tank zal waarschijnlijk een hogere initiële investering vragen, maar kent voordelen. Tijdens groot onderhoud, de C-controle uit het TB67B, kan het leegmaken van één tank minder impact hebben, omdat de kosten van een tijdelijke waterbuffer komen te vervallen. Voorwaarde is wel dat hierdoor geen aanvullende watervoorraad geregeld hoeft te worden. Een ander voordeel is de hogere bedrijfszekerheid van twee tanks ten opzichte van één tank.
- Betonnen tank in plaats van geboute tank
Voor de opslag van bluswater worden vaak betonnen ondergrondse waterreservoirs gebruikt. Bluswater kan ook in (prefab) betonnen tanks opgeslagen worden. De C-controle is niet nodig.
- Gelaste tanks
Gelaste tanks vallen eigenlijk buiten de scope van het TB67B. De C-controle kan vervallen.
De VSI kan op dit moment nog niet aangeven of ter plekke gelaste sprinklertanks een optie kan zijn in verband met plaatsing en kosten. Grote prefab watertanks lijken in verband met transport niet realistisch.
- Materiaalkeuze
Bij het toepassen van geëmailleerde tanks, blijkt er nauwelijks sprake te zijn van corrosieproblemen of herstelwerkzaamheden. Ook een tank uitgevoerd in RVS, kunststof, of glasvezelversterkt kunststof (GRP) is mogelijk, maar worden niet of nauwelijks toegepast voor sprinklersystemen.
Welke opties voor bescherming van stalen tanks zijn mogelijk?
Om een tank de constructieve sterkte te geven is een minimale materiaaldikte nodig. Uiteraard kan gekozen worden voor dikkere panelen, lees een corrosietoeslag, om te voorkomen dat de tank bij een minimale corrosie wordt afgekeurd. Bij een tank behoren overigens tekeningen en berekeningen, zodat de nominale staat en toegestane corrosie duidelijk zijn, gedurende de levensduur van de tank.
In de praktijk blijkt discussie over de bedoelingen in het TB67B. Dat er bijvoorbeeld helemaal geen enkele corrosie mag optreden, waar dan ook, omdat dan niet meer voldaan wordt aan de sterkte waar de tank op berekend is. Kortom het vergroten van de corrosiemarge vergroot de levensduur van een sprinklertank.
Voor stalen tanks zijn verschillende opties om er voor te zorgen dat de levensduur verlengd kan worden:
Verzinkte leidingen en onderdelen voor montage laten patineren (verouderen)
De beschermende zinkoxide-laag die ter voorkoming van corrosie wordt aangebracht, moet zich eerst kunnen vormen, voordat het zink optimaal bijdraagt aan de bescherming tegen corrosie van het onderliggende staal. De beschermlaag kan gevormd worden wanneer het zink in contact staat met lucht. Hier gaan al snel drie maanden overheen. Eenmaal in contact met water, kan deze beschermde zinklaag niet meer gevormd worden.
De VSI adviseert hier in de processen rekening mee te houden, maar realiseert zich tegelijkertijd dat dit in de praktijk lastig is.
Materiaalbehandeling
De zinklaag op behandelde onderdelen zal tijdens de verwerking (boren, knippen, ponsen, zagen) worden aangetast. De vraag is wat dat voor invloed heeft? Corrosie op kopse kant blijkt in de praktijk niet snel tot problemen te leiden. VSI adviseert om bij de leverancier na te gaan of de materiaalbehandeling goed wordt geborgd. Dat geldt ook voor de toegepaste bouten en moeren. Ook metalen leidingen en onderdelen in de tank (anti-vortexplaat, verwarming, etc.) dienen ook goed beschermd tegen corrosie.
Er zijn leveranciers die de levensduur van tanks fors verlengen door het toepassen van poedercoating. De tankleverancier kan u informeren over de mogelijkheden, de uitgevoerde testen en de verlenging van de levensduur.
Toepassen dakbalken
Het dient voorkomen te worden dat balken van de dakconstructie in het water (komen te) hangen. Voor zover het de VSI bekend is, leveren fabrikanten tegenwoordig tanks waarbij de metalen dakconstructies van alle nieuwe tanks niet meer in het water hangen.
Aarding sprinklertank
Het op voldoende plaatsen en op de juiste wijze aarden van de tanks, heeft een positief effect op de levensduur. Daarmee worden potentiaalverschillen in de tank voorkomen waarmee de kans op putcorrosie en andere soorten corrosie worden verkleind.
Kathodische bescherming
Kathodische bescherming is een methode van corrosiebestrijding en berust op het principe van potentiaalverlaging van het te beschermen object. Beschermen van tanks tegen corrosie kan door het plaatsen van opofferingsanoden. In de tank worden deze anoden geplaatst. Deze opofferingsblokken gaan in oplossing (= onedel metaal), waardoor het staal van de tank edeler wordt en hierdoor beschermd wordt tegen corrosie.
Ook kan gekozen worden voor een opgedrukte spanning, maar niet alle experts het erover eens dat dit een positieve bijdrage levert.
De VSI adviseert dan ook u specifiek te laten informeren voor uw project. Voorwaarde van kathodische bescherming is dat de verschillende platen goed geleidend verbonden zijn.
Rondpompen water
Het circuleren en behandelen van water, kan mogelijk een positieve invloed hebben op de levensduur van de tank. Op deze wijze wordt microbiologische groei en corrosie beperkt of voorkomen. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld een filter en uv desinfectie, het conditioneren van het water met conditioneringsmiddelen of het ontzouten van het water.
Kwaliteit van zinkcoating
Thermisch verzinken levert dan wel een dikkere zinklaag op, maar kan beperkt worden toegepast. De toegepaste panelen van tanks zijn meestal dunner dan 6mm en voor die materiaaldikten is thermisch verzinken niet mogelijk. De panelen worden tijdens de fabricage in bandvorm door een zinkbad geleidt, waarna de band door een wals wordt getrokken en het vloerbare zink wordt uitgewalst.
Andere onderdelen van sprinklertanks worden in de praktijk al thermisch verzinkt.
Kwaliteit van liners
Het is voor de VSI niet duidelijk of het toegepaste materiaal en de wijze van het aanbrengen van de liner van invloed zijn op de levensduur.
Kwaliteit coating
Er zijn verschillende soorten coatings beschikbaar. De bitumen coating kunnen negatief beïnvloed worden door microbiologische groei. De tendens is dat fabrikanten voor de bescherming van de tanks steeds meer kiezen voor een twee-laags verfsysteem met toevoeging van metaaldeeltjes als aluminium of zink.
Kwaliteit van kit
Het is de VSI niet bekend welke kits beter presteren. Van enkele kit soorten is bekend dat deze wat eerder zure producten afgeven al dan niet in combinatie met het bevorderen van microbiologische groei.
Kunststof doppen
Kunststof doppen beschermen de bouten aan de buitenzijde en dragen bij aan het verhogen van de levensduur. Met name in de kuststreken zal het effect groter zijn.
Voorbereiding aansluiting ‘tijdelijke watervoorziening’ bij nieuwe installaties
De VSI adviseert verder de installatie zodanig te ontwerpen, dat de bestaande pomp(en) operationeel kunnen blijven tijdens de C-controle en tijdens het leeghalen van de sprinklertank. Denk daarbij ook aan de fysieke ruimte die nodig is.
Groot onderhoud van sprinklertanks
Groot onderhoud van geboute waterreservoirs is niet nieuw. Het succesvol laten verlopen van met name de C-controle is maatwerk en dient planmatig te gebeuren. De VSI adviseert om derde partijen, zoals brandweer en verzekeraar, te betrekken bij de voorzorgsmaatregelen. Wanneer de sprinklertank tijdens de werkzaamheden leeg moet, zullen tijdelijke maatregelen getroffen moeten worden. Die maatregelen kunnen per object verschillen en zijn afhankelijk van de scenario’s. Een 100% tijdelijke watervoorziening is kostbaar en het loont om tijdens de onderhoudsperiode minder bluswater toe te staan. Dit gebeurt vaak in combinatie met organisatorische maatregelen om het risico op brand te verkleinen (minder opslag van specifieke goederen). Een draaiboek met aandacht voor scenario’s, wat te doen bij geconstateerde gebreken, blijkt in de praktijk goed te functioneren met als resultaat dat de installatie weer snel in nominale staat is.
De VSI adviseert om in overleg met bijvoorbeeld de brandweer en verzekeraar de mogelijkheden te bepalen en bijvoorbeeld de minimale watervoorraad vast te stellen.
Knelpunten rondom C-controle
De afgelopen jaren is veel ervaring opgedaan met de C-controles en het is gebleken dat in sommige gevallen de staat van de tank beter was, maar soms ook slechter, dan uit de B-controle bleek. De B-controles lijken dan ook veel beter te kunnen.
Ook blijkt de beoordeling van tanks, met bijvoorbeeld de interpretatie van de checklist, specialistisch werk. In de praktijk hebben de sprinklertanks een productkeur, maar zijn tekeningen en berekeningen niet beschikbaar. Terwijl tekeningen en berekeningen de basis dienen te zijn voor de bepaling of een tank constructief sterk genoeg is en bij brand in staat is de sprinklerinstallatie van bluswater te voorzien. Afkeur op basis van onvoldoende informatie over de tank is niet de bedoeling.
Onbedoeld komt het woord ‘inspectie’ nog diverse keren voor in het Technisch Bulletin TB67B ‘controle- en onderhoudsregime voor waterreservoirs’, terwijl hier ‘controle of onderhoud’ bedoeld is.
Dat leidt tot discussie en vragen, omdat onbedoeld aan een onafhankelijke inspectie wordt gedacht. In vervolg daarop leidt dit tot discussie tussen eigenaar en huurder wanneer het gaat over de verdeling van de kosten. De VSI heeft de werkgroep watervoorziening gevraagd om de tekst in de volgende versie van het Technisch Bulletin te wijzigen.
Alternatieven voor het invullen van C-controle
Vanuit de markt zijn er initiatieven om het groot onderhoud/C-controle anders te organiseren. De reden om zaken op een andere wijze uit te voeren, is om te voorkomend dat de sprinklertank niet iedere tien jaar leeg hoeft te worden gemaakt voor ‘groot onderhoud’. De VSI heeft de initiatieven op een rij gezet.
1. C-controle op basis van uitkomsten A- en B-controle
Diverse marktpartijen laten onderzoeken of het mogelijk is op basis van een B-controle te bepalen of de C-controle noodzakelijk is.
2. Flexibelere invulling van het draaiboek C-controle? Wat is rol van andere stakeholders?
Bij bepaling van de tijdelijke watervoorziening zou meer rekening gehouden kunnen worden met de omstandigheden, tijdelijke maatregelen en dus de feitelijke risico’s. Het blijkt dat niet altijd noodzakelijk om een tijdelijke watervoorziening te plaatsen met 100% capaciteit. De verschillende belanghebbenden mogen meer oog hebben voor de tijdelijke situatie, zodat de kosten voor de opdrachtgever beperkt blijven.
3. Alternatieve beoordeling constructie/wanddiktecontrole en onderhoud
Onder welke omstandigheden is een alternatieve beoordeling van de constructie acceptabel? En hoe kan onderhoud onder water uitgevoerd worden, zodat de tank niet leeg hoeft? Er zijn partijen die hiervoor initiatieven hebben genomen.
