Er zijn verschillen tussen sprinklerinstallaties en woningsprinklerinstallaties.
Sprinklers beschermen gebouwen, mensen en ook het milieu tegen de gevolgen van brand. Ze maken veilig vluchten mogelijk en zorgen ervoor dat de (bedrijfs)processen minimaal worden verstoord door de gevolgen van brand. Sprinklers zijn zo effectief omdat ze een brand detecteren en automatisch starten met blussen, alleen daar waar het brandt. De meeste branden worden automatisch geblust. Sprinklers reageren alleen op de warmte van een brand, niet op bijvoorbeeld sigarettenrook.
Sprinklerinstallaties ter bescherming van mensen én gebouwen
In de 19e eeuw werden sprinklers uitgevonden om desastreuze branden in textielfabrieken te voorkomen. In de 20e eeuw werd dit concept, Property Protection, wereldwijd door fabrieken en verzekeraars overgenomen om de schade als gevolg van brand te beperken. Hoewel het basisconcept niet is veranderd, zijn er in de loop der tijd veel verbeteringen doorgevoerd, zodat sprinklerinstallaties nu nog betrouwbaarder, effectiever en efficiënter zijn. Statische analyses tonen aan dat sprinklers over een unieke doeltreffendheid beschikken in het voorkomen van verlies van gebouwen, eigendommen en mensenlevens.
Iedere sprinklerinstallatie is ontworpen op het specifieke gebruik. Het gebruik bepaald de gevarenklasse en de daarbij behorende hoeveelheid bluswater, de minimale sproeitijd en hoeveelheid water die per m2 nodig is om de brand te beheersen. Sprinklerinstallaties zijn ontworpen om grote vloeroppervlakte tegelijk te besproeien.
Woningsprinklerinstallaties voor veilig vluchten
De meeste slachtoffers van brand zijn in onze woonomgeving te betreuren. In de jaren zeventig is onderzoek gedaan naar woningsprinklersystemen die mensen beschermen. In de Verenigde Staten werden proeven gedaan om te bepalen of een sprinklerinstallatie die direct gevoed wordt door de waterleiding, het risico op letsel en overlijden als gevolg van brand vermindert. De onderzoekers toonden aan dat er woningsprinklers ontworpen konden worden die tijdens een brand in werking treden, voordat de omstandigheden levensbedreigend worden. De brand wordt dan geblust of beperkt, zodat de temperatuur op plafond- en ooghoogte en de concentratie koolmonoxide in de ruimte de normen niet overschrijden. Deze conclusie leidde tot de ontwikkeling van woningsprinklers met enkele unieke kenmerken:
- een veel snellere reactie op brand
- een sproeipatroon dat ook muren, gordijnen en hete rookgassen bereikt
- kleine opening (orifice) voor minder bluswater
Woningsprinklerinstallaties
Woningsprinklerinstallaties zijn sprinklerinstallaties met doorgaans een kleinere watervoorziening, een kleinere sproeioppervlakte en vaak een lagere sproeidichtheid. Woningsprinklerinstallaties vragen door de eenvoudigere uitvoering ook een lagere investering waardoor ze ook breder ingezet kunnen worden. Woningsprinklers zijn speciaal ontwikkeld voor het vergroten van de overlevingskans bij brand in een woonomgeving. Woningsprinklers hebben daartoe een vlakker sproeipatroon, zodat met name het bluswater de wanden ook goed bereikt, de temperatuur in de ruimte snel verlaagt, verdere rookproductie vanuit de brand wordt beperkt en een zgn. “flash-over” wordt voorkomen.
Dit alles vergroot de overlevingskansen van bewoners en stelt ze beter in staat uit de woning waar brand ontstaat te vluchten, ten opzichte van een situatie zonder woningsprinklers. De woningsprinklerinstallatie is stelt lagere eisen dan een sprinklerinstallatie waardoor in het ergste geval, vanwege bijvoorbeeld een beperkte watervoorraad, de brand zich tóch verder kan ontwikkelen. Woningsprinklerinstallaties hebben als primaire doel niet het behoud van de woning, ook al wijzen statistieken uit dat in de meeste gevallen de brand onder controle blijft of automatisch wordt geblust. Met eventueel aanvullende voorzieningen, zoals bijvoorbeeld een lange sproeiduur, kan de prestatie van de woningsprinklerinstallatie worden verhoogd zodat die een grotere rol kan spelen in het behoud van de woning.
Normen en testprotcollen
De Nederlandse norm voor woningsprinklerinstallaties is de NEN-EN-16925-2018+NB-2020 “Vaste brandblusinstallaties – Automatische sprinklerinstallaties voor de woonomgeving – Ontwerp, installatie en onderhoud”. Deze verving de NEN 2077 ‘Sprinklers voor woonomgeving’ uit 2014.
National Fire Sprinkler Association NFPA ontwikkelde twee ontwerpnormen voor woningsprinklerinstallaties. De eerste is bedoeld voor eengezinswoningen (NFPA 13D), de tweede voor woongebouwen met maximaal vier bouwlagen (NFPA 13R). Beide normen eisen een wateropbrengst van 2,05 mm/m2/min. NFPA 13D stelt dat het systeem genoeg water moet leveren om twee sprinklerkoppen tegelijk van voldoende water te voorzien. NFPA 13R gaat uit van maximaal 4 sprinklerkoppen in één ruimte.
Testprotocol woningsprinklers
Voor de woonomgeving zijn vanaf de jaren 70 speciale ‘residential’ sprinklers ontwikkeld. Deze reageren snel, gebruiken relatief weinig bluswater sproeien het water meer richting wand en de hete rooklaag. De EN 12259-14 is de testnorm voor woningsprinklers en vindt zijn oorsprong in de UL1626 van het Amerikaanse UL (Underwriters Laboratories, 2008). De norm bevat een reeks aan verschillende soorten testen, zoals de waterverdeling, de reactiesnelheid van een sprinklerkop en uiteraard de brandtest. De verschillen tussen de woningsprinklerinstallatie en de normale sprinklerinstallatie zijn met name de waterverdeling en brandtest.
Voor de woningsprinklerinstallaties heeft de VWI (de Verenigde Woningsprinkler Installateurs) een specifieke website brandveiligwonen.org ontwikkeld.
De zogenaamde ‘waterleidingsprinkler’, een private ontwikkeling, valt buiten de scope van de sprinkler- en woningsprinklerinstallaties.
