Sprinklers zijn betrouwbaar en moeten bij brand goed functioneren. Goede ontwerp- en onderhoudsnormen en werkwijze van de installateurs zijn essentieel. De nieuwe onderhoudsregels staan in Technisch Bulletin 80 en hebben gevolgen voor het beheer en onderhoud. Waar moet je precies op letten bij aanschaf en onderhoud? John van Lierop van ondernemersvereniging VEBON-NOVB zet de regels op een rij.
Sprinklers voorkomen dat een brand zich kan ontwikkelen. Sprinklers zorgen naast vluchtveiligheid ook voor bescherming van bedrijfshulpverlening en brandweer, schadebeperking, bescherming van bedrijfscontinuïteit en duurzaamheid.
Preventief onderhoud
Een sprinklerinstallatie heeft uiteraard onderhoud nodig. Het systeem moet immers werken bij brand. Preventief onderhoud en testen zijn noodzakelijk. Preventief onderhoud is bedoeld om de installatie in ‘nominale’ staat te houden en wordt uitgevoerd door gecertificeerde installateurs. Alle test- en onderhoudswerkzaamheden van sprinklerinstallaties zijn erop gericht dat de installatie bij brand functioneert en de brand in ieder geval onder controle houdt.
Normen en voorschriften nieuwe installaties
Het ontwerpen van sprinklerinstallaties kan volgens verschillende ontwerpnormen. In Nederland wordt veel gebruik gemaakt van de NEN-EN 12845 + NEN 1073, de Amerikaanse ‘NFPA 13: Standard for the Installation of Sprinkler Systems’ of de FM Global Property Loss Prevention Data Sheets. Bijzonder in Nederland is de mogelijkheid om onderdelen te combineren. Om ‘cherry picking’ te voorkomen gelden daarvoor strenge eisen. De hoofdregel is dat risicobeoordeling, ontwerp en montage steeds volledig op de gekozen norm moeten worden gebaseerd. De voorwaarden zijn terug te vinden in het ‘CCV-certificatieschema leveren VBB-systemen’[1]. VBB staat voor ‘Vastopgestelde brandbeheersings- en brandblussystemen’, een verzameling van actieve blussystemen zoals sprinklerinstallaties.
Een sprinklersysteem wordt aangelegd volgens het uitgangspuntendocument (UPD). In dat UPD moeten, voor zover van toepassing, aanvullende eisen, keuzes in de normen en de technische gelijkwaardige en door het Deskundigenpanel VBB-systemen geaccepteerde oplossingen voor normeisen zijn opgenomen.
Nieuw: Technisch Bulletin 80
In september 2017 verscheen Technisch Bulletin 80 ‘beheer en onderhoud van sprinklerinstallaties’ (TB80). Gecertificeerde installateurs moeten het verplicht hanteren vanaf 1 augustus 2019. Een werkgroep werkte zes jaar aan de ontwikkeling van de Nederlandse onderhoudsnorm, omdat de NEN-EN 12845 tekortschoot. Ook de andere normen zoals die van NFPA, VdS en FM Global dienden een positie te krijgen.
Het resultaat is de TB80, een universeel onderhoudsvoorschrift. Het aspect beheer is daarin nieuw en neemt een belangrijke plaats in. De eigenaar is verantwoordelijk voor de brandveiligheid van een gebouw. Dat geldt ook voor het onderhoud én beheer van de sprinklerinstallatie. Indien sprake is van een huurder kan de eigenaar de verantwoordelijkheid delegeren aan de huurder. De eigenaar moet één of meer personen aanwijzen die zijn opgeleid en geïnstrueerd om te fungeren als beheerder.
NPFA en FM
In de sprinklernormen staat feitelijk aangegeven wanneer onderhoud noodzakelijk is. NFPA en FM Global hebben, in tegenstelling tot NEN, separate normen voor ‘controle, testen en onderhoud’ opgesteld. Dat zijn ‘NFPA 25: Standard for the Inspection, Testing, and Maintenance of Water-Based Fire Protection Systems’ en FM Global Data Sheet 2-81 ‘Fire protection system inspection, testing and maintenance and other fire loss prevention inspections’.
Periodieke testen sprinklers
Om ervoor te zorgen dat de eigenaar/gebruiker juist handelt, is de gecertificeerde sprinklerinstallateur verplicht een onderhouds- en bedieningsvoorschrift mee te leveren bij de sprinklerinstallatie. Daarin moeten een minimaal aantal zaken zijn opgenomen, zoals een overzicht van alle gebruikte componenten, ontwerpen en berekeningen, en ook gedetailleerde aanwijzingen voor buitenbedrijfstelling van de installatie en een instructie hoe te handelen in geval van brand of lekkage. En tenslotte ook een gespecificeerd testvoorschrift! De eigenaar/gebruiker dient het onderhouds-, bedienings- en testvoorschrift onmiddellijk na ingebruikname te hanteren.
De gecertificeerde installateur stelt testinstructies en testformulieren beschikbaar voor de noodzakelijke testen. De formulieren bevatten bijvoorbeeld de instelwaardes van bepaalde meters met de acceptabele toleranties. Wanneer de gemeten waarden buiten de toleranties vallen is in de meeste gevallen correctief onderhoud noodzakelijk.
Het TB80 wordt nu al veelvuldig toegepast. Uitzondering betreft het onderdeel inwendige leidinginspectie, dat vanaf september 2021 verplicht is.
Onderhoud waterreservoirs
Het onderhoud van waterreservoirs kreeg al voor het verschijnen van TB80 veel aandacht. In 2015 werd duidelijk dat geboute waterreservoirs niet altijd voldoende onderhouden en gecontroleerd worden. Een aantal incidenten met geboute tanks was aanleiding voor de Commissie van Belanghebbenden (CvB) opdracht te verstrekken aan Deskundigenpanel VBB (werkgroep Watervoorziening) om maatregelen op te stellen.
Technisch Bulletin TB67B verscheen op 1 juli 2016. Pas eind 2016 werd duidelijk dat de impact voor met name opdrachtgevers groot kon zijn. De C-controle, waarbij alle waterreservoirs uit 1996 of ouder leeg moesten zijn voor juli 2017, riep weerstand op en bleek praktisch niet uitvoerbaar door beperkte uitvoeringscapaciteit. Bovendien waren de kosten door veel opdrachtgevers niet gebudgetteerd. De vraag ontstond ook, om op andere wijze aan te tonen dat de tanks in nominale staat zijn.
De effectiviteit van sprinklerinstallaties kan door onvolkomenheden in de watervoorziening worden beïnvloed. Dat was voor de sectie Sprinklertechniek (VSI) van brancheorganisatie VEBON-NOVB aanleiding om uitgebreid te communiceren met de markt over dit onderwerp. Er bleek een groot misverstand te bestaan: het leegmaken van de tanks is niet bedoeld om te inspecteren, maar om onderhoud uit te voeren!
Checklists TB67B
VSI-leden kunnen opdrachtgevers adviseren over de mogelijkheden om de levensduur van sprinklerinstallaties te optimaliseren. Onderdelen van het waterreservoir, zoals coatings, liners, appendages, antivortexplaten en zinklagen hebben doorgaans een maximale levensduur. Afhankelijk van het fabricaat en de uitvoering van een waterreservoir is na een aantal jaren onderhoud noodzakelijk om het waterreservoir in nominale staat te houden. TB67B stelt dat de periode tussen twee grote onderhoudsbeurten maximaal 10 jaar bedraagt.Technisch Bulletin 80
Vanaf 1 augustus 2019 is Technisch Bulletin 80 ‘beheer en onderhoud van sprinklerinstallaties’ voor alle gecertificeerde sprinklerinstallaties in Nederland de nieuwe onderhoudsnorm. Het bulletin geldt voor installaties ontworpen volgens CEA, VAS, NEN, NFPA, VdS of FM. Nieuw is het aspect beheer, waarmee duidelijkheid wordt gecreëerd over de verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van de installatie.
In TB 67B zijn de afkeurcriteria niet in detail uitgewerkt. De fabrikanten en leveranciers van de geboute watertanks hebben op verzoek van de VSI meegewerkt aan uniforme gedetailleerde checklists met afkeurcriteria. Deze checklists zijn te vinden op sprinkler.nl.
Er zijn Type A- en B-controles ontwikkeld voor het vaststellen van de conditie van het waterreservoir. TB67B geeft aan dat de Type A-controle jaarlijks nodig is en de Type B-controle om de vijf jaar. Tijdens die laatste controle velt een gespecialiseerde duiker op basis van training, ervaring en een checklist een oordeel.
De gecertificeerde VSI-installateurs hebben in samenwerking met brandweer, verzekeraars en vertegenwoordigers van eigenaren, een draaiboek opgesteld voor controle type C.
Kwaliteit is een keuze
Sprinklertanks moeten voorzien zijn van een FM- of LPCB-keur. De VSI-leden streven naar een bewustere keuze voor kwaliteit en een duurzame watervoorziening. Bij aanschaf van een installatie zullen opdrachtgevers mogelijk explicieter kiezen voor de uitvoering en het kwaliteitsniveau van de sprinklerinstallatie. Zo kan de keuze voor twee kleinere tanks verstandig zijn en is een gelaste tank voor een aantal opdrachtgevers beter. Die keuzes zijn van belang voor de levensduur en de onderhoudskosten van de installatie tijdens de gehele levensduur; Total Cost of Ownership. Uitgebreide informatie over TB67B is terug te vinden op sprinkler.nl[2].
Auteur John van Lierop werkt voor de sectie Sprinklertechniek (VSI) van VEBON-NOVB en voor EFSN (European Fire Sprinkler Network).
Het blog is ook verschenen op logistiek.nl
