Partijen die betrokken zijn bij het ontwerp en de realisatie van een (utiliteits) gebouw denken bij brandveiligheid vaak niet direct aan een actief blussysteem, zoals sprinklers of watermist. Toch ziet de VSI, deel uit makend van de Federatie Veilig Nederland, een toename van de inzet van sprinklers.
Sprinklers voorkomen dat een brand zich kan ontwikkelen. Een beginnende brand wordt geheel automatisch, zonder tussenkomst van mensen, gedetecteerd en bestreden. Dit eenvoudige principe levert veel voordelen op en geeft per definitie een hoger brandveiligheidsniveau dan de beperkte (vluchtveiligheid) eisen uit onze wet- en regelgeving. Veel opdrachtgevers, (bouwkundige) adviseurs en de brandweer weten de voordelen op hun waarde te schatten. Voor deze partijen is het van belang om op de hoogte te zijn van de volgende actuele ontwikkelingen:
- Richtlijn ‘brandwerendheid van een constructie met sprinkler’
- De bewezen impact van sprinklers op persoonlijke veiligheid
- Nieuwe norm voor woningsprinklerinstallaties.
Reductie brandwerendheid constructies
Maar met sprinklers wordt het niet alleen veiliger voor de gebruiker of bewoner. Ook andere belanghebbenden blijken voordelen te kunnen behalen. Ontwikkelaars en aannemers kunnen met sprinklers veiligere gebouwen realiseren. Bovendien is de keuze voor sprinklers vaak economisch voordeliger, omdat er minder investeringen vereist zijn.
Richtlijn
Bouwen met Staal en de VSI publiceerden eerder een richtlijn, waarmee reductie van de brandwerendheid van (stalen) draagconstructies toegestaan is als het bouwwerk voorzien is van een gecertificeerde sprinklerinstallatie. Door de warmtebelasting van een gebouw met een sprinklerinstallatie te beperken, kan een gebouw met een lagere brandwerendheid toch aan de eisen voldoen. In de richtlijn worden acht stappen doorlopen. Zo wordt niet alleen de permanente vuurlast van het gebouw beoordeeld, maar ook de uitvoeringsvorm van de sprinklerinstallatie. Een redundante uitvoering van de watervoorziening leidt tot een hogere reductie. De richtlijn is overigens zeer conservatief.
Tijd voor fase 2
De VSI is van mening dat er op basis van het principe van sprinklers, bronbestrijding en meer kennis over de betrouwbaarheid van sprinklers feitelijk meer reductiemogelijkheden zijn. In het najaar van 2019 is door Bouwen met Staal, DGMR en de VSI, onderzoek gedaan naar bekendheid van en de ervaringen met de richtlijn ‘invloed van sprinklerinstallaties op de brandwerendheid van staalconstructies’.
De uitkomsten van de enquête en de bespreking daarvan leverden interessante informatie op. De schriftelijke enquête wordt momenteel opgevolgd door een telefonische verdiepingsslag om nog meer inzicht te krijgen in de vragen, belangen en behoeften in de markt en concrete input te verzamelen voor een tweede fase van de richtlijn. Dat er behoefte is aan een richtlijn met bredere toepassing is in ieder geval duidelijk geworden. Suggesties zijn uiteraard welkom.
Sprinklers voor persoonlijke veiligheid
Het Bouwbesluit 2012 bevat regels en voorschriften waaraan gebouwen moeten voldoen. Een van de doelen van de wet- en regelgeving is het beperken van slachtoffers bij brand. In het Bouwbesluit is echter het minimale brandveiligheidsniveau vastgesteld. Dat bij dit minimumniveau toch slachtoffers mogelijk zijn, blijkt uit het feit dat er ieder jaar weer doden en gewonden zijn te betreuren ten gevolge van brand. De eigenaar of gebruiker van een gebouw is verantwoordelijk voor de brandveiligheid. Het is meer dan verstandig om zelf te bepalen welke gevolgen van een brand wel en niet acceptabel zijn, in plaats van de minimale wettelijk ondergrens als uitgangspunt te gebruiken.
Vluchtveiligheid
De overheid regelt veilig vluchten door in de voorschriften van het Bouwbesluit eisen te stellen aan het aantal vluchtroutes, loopafstanden, doorstroom- en opvangcapaciteit. Het doel – veilig vluchten – wordt vaak niet bereikt, doordat de aannames niet juist zijn, de brandscenario’s niet realistisch en/of de maatregelen niet effectief.
Branden (en rook) blijven niet binnen het brandcompartiment en ontwikkelen zich, door toename van vuurlast, vaak sneller. Ook de aannames van onze loopsnelheid blijken niet realistisch, met name voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en gehandicapten. De overheid neemt aan dat het mogelijk is om 30 meter af te leggen met een snelheid van 1 meter per seconde. Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) stelde eerder al vast dat de uitgangspunten in het Bouwbesluit niet aansluiten bij de praktijk.
Impact van sprinklers
Veel opdrachtgevers denken niet direct aan sprinklers, terwijl een gecertificeerde sprinklerinstallatie als een gelijkwaardige oplossing kan worden ingezet om te voldoen aan de prestatie-eisen uit het Bouwbesluit. Nieman/Technische Universiteit Eindhoven deed onderzoek naar sprinklers en persoonlijke veiligheid. In het onderzoek is van drie veelvoorkomende situaties met modulatie de impact van sprinklers gesimuleerd.
De conclusie van het onderzoek bevestigde dat sprinklers een positief effect hebben op de persoonlijk veiligheid, omdat in alle onderzochte casussen de verslechtering in de ruimtecondities wordt vertraagd. Wanneer een brand door sprinklers beperkt of geblust wordt, blijft de brand in de ruimte waar deze ontstaat en is er (meer) tijd om te vluchten en om hulp te verlenen. Maar het grote voordeel is uiteraard dat andere mensen die aanwezig zijn in het gebouw of in de woning beschermd zijn tegen de gevolgen van de brand. Sprinklers zorgen er bij activering namelijk voor dat de drukopbouw in de ruimte waar brand woedt direct stopt, waardoor ook de rookverspreiding stopt.
‘Defend in place’-strategie
Het onderzoek van Nieman/Technische Universiteit Eindhoven kan ook gebruikt worden om de verplichting van de eisen uit Bouwbesluit 2012 ‘hulp bij ontruiming bij brand’ (Artikel 7.11A Bouwbesluit) op een eenvoudige wijze in te vullen. De afgelopen jaren is er veel discussie over het feit dat het ontruimen van gebouwen ingewikkeld en lastig is binnen de veiligheidsmarge.
De ‘defend in place’-strategie heeft in deze discussie steeds meer aandacht gekregen. Door deze strategie met sprinklers toe te passen, hoeven gebouwen slechts heel beperkt ontruimd te worden. Hierdoor volstaat, bijvoorbeeld in de zorg, een kleinere risicogerichte bhv-organisatie. Dat levert een flinke besparing op de personeelskosten op waardoor de investering zich snel terugverdiend.
Ontwikkelingen woningsprinklers
Woningsprinklers zijn specifiek bedoeld om veilig vluchten mogelijk te maken. Uit onderzoek blijkt dat het aantal dodelijke slachtoffers met minimaal 82% kan worden teruggebracht en het aantal gewonden met minimaal 60%.
Nieuwe norm NEN-EN 16925:2018/NB:2020
De afgelopen jaren is in Europees verband gewerkt aan een Europese woningsprinklernorm, wat resulteerde in de EN 16925. De NEN-normcommissie Blusinstallaties heeft deze norm in 2019 vertaald en, in samenwerking met onder meer de Verenigde Woningsprinkler Installateurs VWI, de Nederlandse bijlage vastgesteld. Het resultaat is de NEN-EN 16925:2018/NB:2020 ‘sprinkler voor woonomgeving’ die deze maand verscheen. Deze norm sluit beter aan bij de wet- en regelgeving, zoals specifiekere zorgfuncties uit Bouwbesluit 2012. Deze norm gaat de NEN 2077 die in 2013 verscheen op termijn vervangen.
Actualisatie CCV-certificatieschema
De Commissie van Belanghebbenden Brand (CvB) heeft eerder dit jaar de opdracht goedgekeurd om het CCV-certificatieschema ‘Leveringen Woningsprinklerinstallaties’ te actualiseren.
Het CCV publiceerde de eerste versie van het certificatieschema in 2017. Omdat de NEN 2077 op termijn ingetrokken wordt en de scope van de eerste regeling te beperkt was, is een actualisatie hoognodig. De werkgroep streeft ernaar om in oktober 2020 haar opdracht af te ronden.
De juiste keuzes
De VSI, onderdeel van Federatie Veilig Nederland, werkt continu aan onderzoek en zorgt dat kennis over de mogelijkheden van sprinklers beschikbaar wordt gesteld. Zo kunnen opdrachtgevers, adviseurs, de brandweer en andere belanghebbenden bewuster kiezen. Want ieder bouwproject is uniek, maar een duidelijke waarderingsmethodiek kan alle belanghebbenden helpen bij het maken van de juiste keuzes, met als doel een brandveiliger Nederland. Geef brand geen kans!
John van Lierop heeft dit artikel geschreven voor Brandveilig.com. John Van Lierop werkt voor Federatie Veilig Nederland, sectie Verenigde Sprinkler Industrie (VSI) en European Fire Sprinkler Network. Vragen over sprinklers? Interesse in de in dit artikel genoemde onderzoeken? Kijk op sprinkler.nl of neem contact op met John (john@eurosprinkler.org).
